Φθειρίαση είναι η κνησμώδης δερματοπάθεια που οφείλεται στα τρία είδη ψείρας του ανθρώπου (κεφαλής, σώματος και εφηβαίου) η οποία εντοπίζεται στις αντίστοιχες περιοχές και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Οι ψείρες προσβάλλουν πολύ συχνά τα παιδιά στα σχολεία στους παιδικούς σταθμούς κτλ. Υπολογίζεται ότι προσβάλλει περίπου το 30% των παιδιών σχολικής ηλικίας και πολύ περισσότερο τα κορίτσια σε σχέση με τα αγόρια. Γενικά ψείρες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο σε χώρους όπου συνωστίζονται πολλά άτομα ή και υπάρχουν κακές συνθήκες υγιεινής. Οι ενήλικοι άντρες προσβάλλονται πολύ λιγότερο από τις γυναίκες για αδιευκρίνιστους λόγους.

Οι ψείρες του κεφαλιού έχουν επίμηκες σώμα, τρία ζευγάρια πόδια και αιχμηρές δαγκάνες, ώστε να μπορούν να αγκιστρώνονται στις τρίχες.

Καθώς απομυζούν το αίμα από τα αγγεία του δέρματος εκκρίνουν σάλιο το οποίο προκαλεί έντονο κνησμό.

Τα θηλυκά γονιμοποιημένα παράσιτα γεννούν τρία ως πέντε αυγά (κόνιδες) την ημέρα, τα οποία είναι πολύ στερεά προσκολλημένα στις τρίχες με ειδική κόλλα, που περιέχεται στο έκκριμα της ψείρας. Τα αυγά εκκολάπτονται σε οκτώ ως 10 μέρες.

Οι ψείρες προκαλούν έντονη φαγούρα στο τριχωτό της κεφαλής, που εμφανίζεται μερικές εβδομάδες μετά, λόγω της ευαισθητοποίησης στις εκκρίσεις (σάλιο) του παρασίτου. Στις θέσεις των τσιμπημάτων, παρουσιάζονται διαβρώσεις, εκδορές και βλατίδες που συχνά επιμολύνονται. Τα συμπτώματα είναι πιο έντονα πίσω από τα αυτιά και στην ινιακή χώρ, όπου βρίσκονται τα περισσότερα παράσιτα. Στον αυχένα συχνά δημιουργείται ερεθισμός σαν έκζεμα.

Με προσεκτική παρατήρηση μπορεί κανείς να εντοπίσει τις ίδιες τις ψείρες αν και είναι δύσκολο να εντοπιστούν, καθώς μόλις αισθανθούν κίνηση κρύβονται. Οι κόνιδες (υπολείμματα των αυγών των ψειρών) εντοπίζονται ευκολότερα μιας και έχουν ένα άσπρο ή γκριζόασπρο χρώμα.

Η ψείρα μπορεί να μεταδοθεί από παιδί σε παιδί με άμεση επαφή των κεφαλιών τους ή και με την ανταλλαγή μολυσμένων προσωπικών αντικειμένων ( κασκόλ, κτένες, τσιμπιδάκια, κορδέλες).

Ενώ οι ώριμες ψείρες δε μπορούν να επιζήσουν για πάνω από 2 μέρες μακριά από το ανθρώπινο κεφάλι, τα αυγά μπορούν να επιβιώσουν μέχρι και για 10 μέρες μακριά μας(π.χ. στα ρούχα, τα κλινοσκεπάσματα, τις χτένες, τις πετσέτες, τα παιχνίδια ή τα χαλιά).

Οι ψείρες κεφαλής προσβάλλουν συχνότερα τα παιδιά ηλικίας 3-12 ετών αν και είναι πιθανόν να προσβληθούν και μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά και ενήλικες.

Είναι πολύ σημαντικό να εντοπιστεί έγκαιρα η παρουσία ψειρών, οπότε συνιστάται τακτικός έλεγχος του τριχωτού της κεφαλής των παιδιών και φυσικά είναι απαραίτητη η επίσκεψη στο δερματολόγο, για να αξιολογήσει και να δώσει την κατάλληλη θεραπεία.